Leo Kok maakt in de Tweede Wereldoorlog honderden tekeningen in Kamp Westerbork.
Tekeningen van het dagelijks leven en veel portretten. Over deze man is een Tv-documentaire gemaakt door Omroep MAX. In de documentaire speelt Jaap Nijstad een hoofdrol. Hij is de zoon van Kitty de Wijze. De Wijze trouwt in de oorlog in Kamp Westerbork met Leo Kok. Uiteindelijk overleeft zij de oorlog. Kok komt om in Mauthausen. Uit die tijd zijn veel tekeningen bewaard gebleven. Voor herinneringscentrum Kamp Westerbork zijn de tekeningen van groot belang. Ze laten details zien, die op foto's niet duidelijk worden.
Leo Kok wordt op 7 januari 1923 geboren in Berchem, een randgemeente van Antwerpen. Zijn ouders hebben de Nederlandse nationaliteit. Zijn vader, Leon Kok, is als diamantslijper in Antwerpen werkzaam. Leo, die goed kon tekenen, volgt lessen op een reclame- en decoratieatelier. In 1940, na de inval van de Duitse troepen in Belgie, vlucht het gezin. De ouders blijven het grootste deel van de oorlog in Suriname. Leo en zijn broer Charles vluchten naar Nederland waar Leo bij familie woonde. Hij probeert in zijn levensonderhoud te voorzien door te werken als free-lance reclamekunstenaar voor diverse bedrijven. Hij werkt onder andere voor de firma JAKO, een textielbedrijf aan de Amsterdamse Nieuwendijk. Ook tekent hij met groot succes portretten.
Tussen 10 januari en 6 april 1942 wordt Leo, zoals veel Joodse mannen, naar Geesbrug gestuurd, een van de vele werkkampen in Drenthe. Van Geesbrug wordt hij naar Westerbork gedeporteerd. Zijn vroegst gedateerde Westerbork-tekening, het portret van Hans Cahen, is van 24 augustus 1942. Westerbork is het begin van de twee belangrijkste jaren in zijn korte artistieke leven. In het kamp maakt hij veel vrienden waaronder Louis de Wijze. Het maakt via Louis dat Leo kennis met Kitty, de jongere zus van Louis. Zij werkt als verpleegster in het ziekenhuis. Ze worden verliefd en eind 1943 trouwen ze in Westerbork waar ze ongeveer een jaar blijven.
Leo maakt in Westerbork ook contact met kunstenaars als Jobs Wertheim, de tekenaar Jos Gosschalk, de kunsthistoricus Hans van de Waal, de cartoonist Jo Spier, Rite Gompertz en Hans Margules. Met Margules werkt hij vaak samen voor de "Buehne Lager Westerbork" een theatergezelschap hoofdzakelijk samengesteld uit Duits-Joodse artiesten. Leo ontwerpt en maakt decors, kostuums en attributen. Hij werkt van revue tot revue in de hoop zo van transport vrijgesteld te blijven. Maar in september 1944 worden vrijwel alle medewerkers van de revue op transport gesteld. Leo en zijn vrouw Kitty worden naar Theresienstadt gestuurd. Terwijl Kitty daar achterblijft, wordt Leo in oktober 1944 naar Auschwitz doorgestuurd.
Als Auschwitz in januari 1945 door de Duitsers wordt geëvacueerd, moet Leo naar Mauthausen en later naar de dwangarbeidskampen Melk en Ebensee. Beide werkkampen zijn onderafdelingen van het kamp Mauthausen. Het kamp Ebensee wordt op 6 mei 1945 door de Amerikanen bevrijd. Voor Leo Kok komt de hulp te laat. Hij overlijdt vlak daarna op 12 mei 1945 op de leeftijd van 22 jaar. Na de oorlog wordt hij herbegraven op het Nederlandse Ereveld in Salzburg. Zijn vrouw Kitty overleeft de oorlog. Ze komt terug naar Nederland waar ze het grootste deel van Leo's werk terug krijgt via de familie Verwaayen uit Nijmegen. Leo had ze aan een bewaker gegeven om uit het kamp te brengen, voordat hij op transport werd gesteld. De tentoonstelling 'Getekend in Westerbork', die in 1982 in het Joods Historisch Museum werd gehouden, bracht het werk van Leo Kok voor het eerst in de openbaarheid. (bron Joods Historisch Museum)
Reportage tekenaar Leo Kok Kamp Westerbork
Getekend in Westerbork
Jaap Nijstad bezoekt in deze documentaire van Omroep Max uit 2013 de plekken waar tekenaar Leo Kok tijdens de oorlog verblijft, leeft, tekent, trouwt, sterft en begraven wordt.
