Cruciale rol Westerbork in rechtszaak tegen Demjanjuk
Herinneringscentrum Kamp Westerbork speelt in 2009 een belangrijke rol bij de voorbereiding van het strafproces tegen John Demjanjuk.
Demjanjuk wordt geboren in Oekraïne. Volgens eigen zeggen wordt hij in 1942 als soldaat van het Rode Leger krijgsgevangen genomen door de Duitsers. In 1952 emigreert hij naar de Verenigde Staten. Daar werkt hij als automonteur in Cleveland. In de jaren 70 wordt hij herkend door overlevenden van het vernietigingskamp Treblinka. Na talloze onderzoeken en juridisch gesteggel wordt hij in 1987 door de VS uitgeleverd aan Israël. Zijn Amerikaanse staatsburgerschap wordt hem ontnomen.
Tijdens het proces tegen hem wordt hij door verschillende getuigen herkend als de "Iwan de Verschrikkelijke, de beul van Treblinka". Demjanjuk krijgt de doodstraf. Maar in 1991 worden er in archieven van de Russische geheime dienst documenten gevonden, waaruit blijkt dat Demjanjuk iemand anders was dan Iwan de Verschrikkelijke. Twee jaar later wordt hij door het Israëlisch Hooggerechtshof vrijgesproken. Die vrijspraak leidt tot verbijstering in kringen van overlevenden van de massamoord op de Joden.
Demjanjuk wil terug naar de VS en in 1998 krijgt hij zijn Amerikaanse staatsburgerschap terug. Kort daarna komen er nieuwe beschuldigingen over misdaden in Sobibor. Er is een identiteitsbewijs van het SS-opleidingskamp Trawniki, waar hij traint. Daarop staat dat hij naar Sobibor gaat. Ook zijn er detacheringslijsten van dat kamp waaruit blijkt dat hij met een grote groep mannen in maart 1943 naar Sobibor wordt gestuurd en dat hij in oktober 1943 daarvandaan naar een andere plaats wordt gezonden. Deze beschuldigingen kan hij met zijn advocaten niet weerleggen. Hij wordt in 2009 uitgeleverd aan Duitsland waar hij terechtstaat voor de moord op 28.000 voornamelijk Nederlandse Joden in Sobibor. De Duitse justitie werkt namelijk met de transportlijsten van Westerbork naar Sobibor. De betekenis van deze cijfers is zo groot, omdat er alleen van deze Westerbork-transporten de transportlijsten bewaard zijn. Alle gedeporteerden, met voor- en achternaam, geboortedatum en geboorteplaats staan daarop vermeld.
Uit Westerbork vertrekken in de periode 2 maart 1943 tot en met 20 juli 1943 19 transporten naar Sobibor met in totaal 34.313 Joden. Op een enkele uitzondering na werden zij allen direct na aankomst vergast. Een aantal mannen en vrouwen wordt in Sobibor tewerkgesteld. De 87-jarige Selma Engel-Wijnberg is de enige Nederlandse vrouw die de verschrikkingen van het nazivernietigingskamp Sobibor in Polen overleeft. Ongeveer 1000 Joden uit Nederland worden vanuit Sobibor tewerkgesteld in andere kampen, zoals het turfkamp Dorohucza, in Lublin-Majdanek of Alter-Flugplatz. Van hen overleven 13 vrouwen en 3 mannen de oorlog.
(Kaartje Reformatorisch Dagblad november 2011)
Demjanjuk krijgt hij in 2011 vijf jaar gevangenisstraf. Demjanjuk tekent tegen dit vonnis beroep aan, maar overlijdt voordat de beroepszaak plaatsvindt 91 jaar oud in een bejaardenhuis in Bad Feilnbach bij Rosenheim op 17 maart 2012.
Cruciale rol Westerbork in rechtszaak tegen Demjanjuk
