Verzet en verraad

Onderduikershol Eext blijft onvindbaar


Twee jaar lang zitten acht jongemannen ondergedoken in een hol bij Eext. Hun toevluchtsoord is gerestaureerd, maar nog even moeilijk te vinden als in de Tweede Wereldoorlog.

De kleinkinderen van Hans Cuperus zijn in 2005 razend enthousiast over het onderduikershol waar opa in de oorlog zit ondergedoken. Vier onderduikers geven aanwijzingen voor de restauratie. Het onderduikershol wordt door lokale vrijwilligers gerestaureerd op initiatief van de verzorgers van landgoed Heidehof. Het hol is opnieuw uitgegraven en wanden zijn net als in 1943 gestut met boomstammetjes. Dolf van der Weij van landgoed Heidehof: ‘De onderduikers zijn totaal beschermd door de natuur. Nu moeten wij de natuur beschermen. Dat is onze belangrijkste motivatie.'
Hans Cuperus duikt in 1943 in Drenthe onder om te ontkomen aan de Arbeitseinsatz, de verplichte tewerkstelling voor de Duitse bezetter. ‘We waren geen helden, maar wel koppig. Mijn stelling was: ze kunnen kapot vallen, maar ik ga niet.' Samen met andere onderduikers graaft en bouwt Cuperus in de bossen bij Eext een hol. Dat is zo goed gecamoufleerd dat de Duitsers het twee jaar lang niet ontdekken. De enigen die het weten, zijn de lokale stropers. Die merken dat klemmen voor konijnen, hazen en fazanten zijn opgetrokken. De onderduikers zijn goede stropers geworden. Families van boeren en bosarbeiders in de buurt brengen ook eten naar de onderduikers. ‘Zonder hulp van buitenaf kun je je in zo'n hol niet handhaven. Onze contacten konden goed zwijgen.'

De acht onderduikers in Eext raken erin getraind om zich zonder geluid door het bos te verplaatsen. Snel opzij kijken op een kruising van bospaden wordt voor Cuperus een tweede natuur. ‘Je was altijd op je hoede, nooit helemaal rustig. Dat is na de oorlog wel een tijd blijven hangen. Dat radicaal onbezorgde, dat hadden wij niet. Je had altijd een zekere reserve en was door de onderduik meer volwassen dan leeftijdsgenoten.'

Het onderduikershol biedt plaats aan acht mensen, maar raakt steeds voller als het als tijdelijke opvang dient. Op een gegeven moment zitten er achttien mensen in het hol. ‘Dat werd te veel, het ging te makkelijk. En het werd ook heel gevaarlijk, want het was natuurlijk wild-interessant om van dat onderduikershol te weten.’ Na de bevrijding worden de fortuinlijker onderduikers korte tijd ingezet als ordedienst in Eext en het naburige Gieten. Naoorlogse contacten leiden tot het boek 'Onderduiken in de natuur', waarin vier onderduikers hun verhaal vertellen.

Landgoed Heidehof in 2012 open voor publiek